شهر زیبای یزد به عنوان نگین کویر ایران، دارای جاذبه‌های تاریخی بسیاری است که در تمام طول سال گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب می‌کند. این شهر تاریخی به نخستین شهر خشتی جهان، شهر بادگیرها و شهر دوچرخه‌ها نیز معروف است.
در این مقاله، بهترین جاهای تاریخی یزد را طوری کنار هم قرار داده‌ایم تا در طول یک هفته اقامت در شهر یزد، بهترین بهره را از سفر خود داشته باشید.
روز اول: قدم زدن در بافت تاریخی یزد
در بافت تاریخی یزد، علاوه بر خانه‌های خشتی قدیمی و کوچه پس کوچه‌های کاه‌گلی، دیدن مساجد، بادگیرها، ساباط‌ها و… بسیار جذاب و دیدنی خواهد بود. بافت تاریخی یزد با ۲۵۰۰ سال قدمت، دارای ۷۷ محله می‌باشد که در سال ۹۶ در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
بادگیرها
یکی از شاخص‌ترین بخش‌های معماری در بافت تاریخی یزد، وجود بادگیرها و مناره‌های آن می‌باشد. بادگیرها علاوه بر زیبایی و شکوه ساختمان، باعث خنک نگه داشتن و نگهداری طولانی مدت از مواد غذایی، خنک‌سازی آب انبارها، سرداب‌ها، خانه‌ها و تهویه هوا بوده است.
آب انبارها
یکی دیگر از مهمترین بخش‌های بافت تاریخی یزد، وجود آب انبارهای قدیمی و زیبایی است که اهمیت بسیاری در گذشته، داشته است. ایرانی‌ها با ذهن خلاق و هنرمند خود، اولین بار به فکر ساخت آب انبار افتادند. مردم یزد به خاطر وجود گرمای سوزاننده در این شهر، آب انبارهای زیادی را برای تامین آب احداث نمودند.
ساباط ها
در زبان فارسی ساباط معانی بسیاری دارد که مهمترین آن به معنی سایبان یا ایوان می‌باشد. ساباط در شهر یزد به معنی کوچه‌های مسقف و سرپوشیده است که در بافت تاریخی یزد بسیار دیده می‌شود.
میدان ساعت
یکی از جذاب‌ترین جاذبه‌های تاریخی شهر یزد، میدان وقت الساعت است. این برج تاریخی با معماری منحصر به فرد خود، در دوره حکومت قاجارها ساخته شد. وجود طاق‌ها، کاشی کاری‌ها و قوس‌هایی که در قسمت‌های مختلف این برج وجود دارد به زیبایی آن افزوده است.
روز دوم: بازدید از آتشکده و موزه مارکار
آتشکده
معماری زیبای آتشکده از هنر معماری هخامنشیان الهام گرفته و در میان حیاتی بزرگ و سرسبز قرار دارد. بر بالای سردر عمارت، نقش فروهر خودنمایی می‌کند. ارزش و اهمیت این آتشکده مربوط به قدمت آتش درون آن می‌باشد که از ۱۵۲۰ سال پیش، هنوز خاموش نشده و همچنان فروزان باقی مانده است.
موزه مارکار
بعد از بازدید از آتشکده، می‌توان با کمتر از ۱۰ دقیقه پیاده‌روی از موزه مارکار دیدن کرد. گردشگران با ورود به موزه، با تاریخچه مجموعه آموزشی مارکار، زندگینامه بنیان‌گذار آن، آیین‌های سنتی و جشن‌های زرتشتیان، پوشش آیینی، کتاب مقدس و زیارتگاه‌های مخصوص زرتشتیان آشنا خواهند شد.
روز سوم: گشت و گذار در مجموعه امیر چخماق، موزه آب و مسجد جامع یزد
مجموعه امیرچخماق
قدمت این مجموعه، مربوط به دوره تیموریان در قرن نهم هجری قمری است. مهمترین بنای تاریخی به جا مانده از حکومت میرچخماق، مسجد آن می‌باشد. از دیگر بناهای این مجموعه، می‌توان به حمام، بازار و کاروانسرا اشاره نمود.
موزه آب یا خانه کلاهدوزها
موزه آب شهر یزد در فاصله کمی از میدان امیرچخماق واقع شده و با مساحت ۷۲۰ مترمربع به دستور حاج سید علی اکبر کلاهدوز یکی از بازرگانان دوره قاجار، در سال ۱۲۶۶ خورشیدی ساخته شد. از میان این عمارت پنج طبقه یک رشته کاریز ۱۰۰ ساله عبور می‌کند.
مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد در محله تاریخی فهادان واقع شده و کاشی کاری‌های معرق آن یکی از ویژگی‌های خاص هنر معماری این مسجد می‌باشد. محراب سنگی، تزیینات کاشی معرق، گره کاری داخل و خارج گنبد از آثار تزیینی این مسجد به شمار می‌آید.
روز چهارم: خانه لاری‌ها، زندان اسکندر و خانه هنر یزد
خانه لاری‌ها
لاری‌ها قومی بودند که حدود ۳۰۰ سال پیش از استان فارس به یزد مهاجرت کردند. خانه لاری‌ها یکی از آثار به جا مانده از این قوم، با سبک و سیاق معماری یزدی می‌باشد. امروزه این بنا به موزه تغییر کاربری داده و اسناد تاریخی بسیاری در آن نگهداری می‌شود. خانه لاری‌ها در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر
مدرسه ضیائیه اثر مولانا ضیاءالدین، پسر شرف الدین علی یزدی می‌باشد که به زندان اسکندر معروف است. این مدرسه در سال ۶۳۱ قمری در محله‌ی فهادان شهر یزد و در کنار خانه لاری‌ها بنا شده است. این بنا نمونه‌ای از معماری دوره مغول در ایران را به نمایش می‌گذارد.
خانه هنر یزد
خانه هنر یزد در نزدیکی زندان اسکندر و خانه لاری‌ها و در بافت تاریخی فهادان قرار گرفته است. در کنار بازدید از موزه و عمارت تاریخی آن می‌توان از نوشیدن دمنوش‌های سنتی، خرید صنایع دستی، قدم زدن در گالری و دیدن بافت تاریخی یزد از روی پشت بام این عمارت، که به بام یزد معروف است، لذت برد.
روز پنجم: باغ دولت آباد، بازار خان، دخمه زرتشتیان
باغ دولت آباد
باغ دولت آباد در مرکز شهر یزد قرار دارد. مردم یزد با وجود کم آبی، باغ‌های زیادی را در اوج خلاقیت و با ایده‌های ناب احداث کرده‌اند که در طراحی و معماری باغ دولت آباد، هوشمندی خاصی نهفته است.
بازار خان
بازار خان یکی از بناهای تاریخی شهر یزد است که در مجموعه خان واقع شده است. این بازار ۲۷۴ متر طول و بین ۴ تا ۶ متر ارتفاع دارد که طویل‌ترین و پهناورترین بازار شهر یزد به شمار می‌آید.
دخمه زرتشتیان
دخمه زرتشتیان در جنوب شرقی شهر یزد و در بالای کوهی نه چندان بلند به نام دخمه قرار گرفته که به برج خاموشان یا برج سکوت نیز شهرت دارد. زرتشتیان اجساد خود را در این مکان قرار می‌دادند تا خوراک کرکس‌ها شوند.
هتل صفائیه یزد در 3 کیلومتری دخمه زرتشتیان و در منطقه‌ای خوش آب و هوا قرار دارد. این هتل 5 ستاره در سال 1355 به بهره‌برداری رسید و در سال 1392 مورد بازسازی قرار گرفت. هتل صفائیه دارای دو قسمت هتل باغ و هتل جدید می‌باشد که 195 واحداقامتی دارد.
روز ششم: گشت و گذار در محله تاریخی فهادان
بقعه سید رکن الدین
یکی از مکان‌های تاریخی که در محله فهادان وجود دارد، بقعه سید رکن الدین در نزدیکی مسجد جامع می‌باشد. این اتاق گنبددار، بخش کوچکی از مدرسه قدیمی سید رکن الدین محمد قاضی، عارف و دانشمند قرن هشتم می‌باشد.
بقعه دوازده امام
بقعه دوازده امام یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی در منطقه فادان یزد می‌باشد که در معماری این بنای آجری، از سبک سلجوقی استفاده شده است. سبک بنا و نقش و نگارهای کتیبه کوفی آن بسیار مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد.
حمام ابوالمعالی یزد
این حمام در کنار بقعه ۱۰۰۰ ساله دوازده امام و مسجد چهل محراب قرار گرفته و برای ساخت این بنا از مصالحی همچون آجر، ریگ، گچ و ساروج استفاده شده و تزیینات زیبا و خاصی در سقف حمام وجود دارد. قدمت حمام ابوالمعالی مربوط به دوره قاجار می‌باشد.
روز هفتم: بازدید از شهر تاریخی میبد
شهر میبد در شمال استان یزد واقع شده و مملو از جاهای تاریخی بوده که علاقه‌مندان به تاریخ و معماری را شگفت‌زده می‌کند. از جاهای تاریخی میبد می‌توان به نارین قلعه، برج کبوترخانه، قلعه مهرجرد، کاروانسرای شاه عباسی، موزه زیلو و سفال، مسجد جامع، یخچال خشتی و آب انبار کلار میبد اشاره کرد.
سخن پایانی
در این مقاله با برنامه یک هفته‌ای برای بازدید از جاهای تاریخی یزد آشنا شدیم. با سفر به شهر یزد می‌توان در دل تاریخ قدم زد و از سکوت و حال و هوای متفاوت در اولین شهر خشتی جهان، لذت برد.
